เยาวชนทำผิดกฎหมาย จะทำยังไง?

เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2566 เกิดเหตุยิงในศูนย์การค้าสยามพารากอน ถนนพระรามที่ 1 โดยผู้ก่อเหตุเป็นเด็กชายอายุ 14 ปี ทำให้มีผู้เสียชีวิต 2 ราย และบาดเจ็บ 5 ราย เหตุการณ์นี้สร้างความสะเทือนใจให้กับสังคมไทยเป็นอย่างมาก และเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์เป็นอย่างมากในประเทศจีน พร้อมทั้งทั่วโลกได้จับตามองถึงกฎหมาย ความรับผิดชอบผู้ก่อเหตุทางอาญาที่เป็น ‘เด็ก’

จากเหตุการณ์ดังกล่าว มีการวิพากษ์วิจารณ์ถึงความรับผิดทางอาญาของผู้ก่อเหตุที่เป็นเด็ก ตามกฎหมายไทยกำหนดไว้ว่า เด็กอายุไม่เกิน 12 ปี แม้กระทำผิดอาญา แต่กฎหมายไม่เอาโทษ โดย ‘ยกเว้นโทษ’ ให้ แต่จะมีวิธีการสำหรับฟื้นฟูเด็กที่กระทำผิดที่เรียกว่า ‘วิธีการสำหรับเด็ก’

โดยสรุปแล้ว กฎหมายไทยกำหนดความรับผิดทางอาญาของผู้ก่อเหตุที่เป็นเด็ก ดังนี้ .

• 1.1 เด็กอายุไม่เกิน 12 ปี แม้กระทำผิดอาญา แต่กฎหมายไม่เอาโทษ โดย ‘ยกเว้นโทษ’ ให้
• 1.2 เด็กอายุกว่า 12 ปี แต่ไม่เกิน 15 ปี แม้กระทำผิดอาญา แต่กฎหมายไม่เอาโทษ โดย ‘ยกเว้นโทษ’ ให้ แต่จะมีวิธีการสำหรับฟื้นฟูเด็กกระทำผิดที่เรียกว่า ‘วิธีการสำหรับเด็ก’ เช่น ส่งตัวเด็กนั้นไปยังโรงเรียน หรือสถานฝึกและอบรม หรือสถานที่ซึ่งจัดตั้งขึ้นเพื่อฝึกและอบรมเด็ก .
• 1.3 ผู้ที่อายุกว่า 15 ปี แต่ไม่ถึง 18 ปี กระทำผิดอาญา กฎหมายให้พิจารณาจากเด็กนั้นว่าควรลงโทษหรือไม่ หากเห็นว่าไม่ควรลงโทษก็อาจ ‘ยกเว้นโทษ’ ให้ แต่จะมีวิธีการสำหรับฟื้นฟูเด็กกระทำผิดที่เรียกว่า ‘วิธีการสำหรับเด็ก’ แต่ถ้าเห็นควรจะลงโทษ ศาลก็ต้องลดสัดส่วนโทษที่กำหนดไว้สำหรับความผิดลงกึ่งหนึ่ง .
• 1.4 ผู้ที่อายุตั้งแต่ 18 ปี กระทำผิดอาญา กฎหมายให้ศาลพิจารณาว่าจะลงโทษตามที่กฎหมายบัญญัติไว้ หรือจะลดโทษให้ก็ได้ หากศาลเห็นสมควรจะลงโทษ ต้องลดสัดส่วนโทษที่กำหนดไว้สำหรับความผิดนั้นลงหนึ่งในสาม หรือกึ่งหนึ่ง .

กรณีที่เกิดขึ้นเข้ากรณีที่ 1.2 เด็กอายุกว่า 12 ปี แต่ไม่เกิน 15 ปี ดังนั้น ผู้ก่อเหตุจึงไม่ต้องรับโทษทางอาญา แต่จะมีวิธีการสำหรับฟื้นฟูเด็กกระทำผิดที่เรียกว่า ‘วิธีการสำหรับเด็ก’ เช่น ส่งตัวเด็กนั้นไปยังโรงเรียน หรือสถานฝึกและอบรม หรือสถานที่ซึ่งจัดตั้งขึ้นเพื่อฝึก และอบรมเด็ก .

นอกจากนี้ เด็กยังมีความรับผิดทางละเมิดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 420 และ 429 ด้วย หมายความว่า เด็กต้องชดใช้ค่าเสียหายให้กับเหยื่อที่ได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต .

กฎหมายไทยให้ความสำคัญกับการฟื้นฟูเด็กกระทำผิดมากกว่าการลงโทษ ในกรณีของเด็กอายุไม่เกิน 12 ปี กฎหมายจะยกเว้นโทษให้โดยสิ้นเชิง และในกรณีของเด็กอายุกว่า 12 ปี แต่ไม่เกิน 15 ปี กฎหมายจะเน้นการฟื้นฟูเด็กมากกว่าการลงโทษ โดยอาจส่งตัวเด็กไปฝึกอบรมหรือให้ความช่วยเหลือในด้านต่างๆ เพื่อให้เด็กสามารถกลับเข้าสู่สังคมได้อย่างปกติสุข .

อย่างไรก็ตาม ปัญหาเด็ก และเยาวชนกระทำความผิดเป็นปัญหาที่ยุ่งยาก และซับซ้อน สะท้อนสภาพสังคมที่ส่งผลให้เด็กมีบุคลิกลักษณะออกมาในรูปแบบที่เกิด แต่ไม่ว่าจะเป็นยังไง ครอบครัว คนรอบข้าง โรงเรียน และสังคมต้องมีส่วนในการช่วยแก้ปัญหาความรุนแรงของเด็กได้ ที่สำคัญคือ การเห็นภาพความรุนแรงทั้งการกระทำ และโดยวาจาจากสื่อ สิ่งแวดล้อมรอบตัว เป็นสิ่งบ่มเพาะให้เกิดอาชญากรรมได้ทั้งสิ้น .